بررسی تطبیقی امثال قرآن و نهج البلاغه

چکیده: به دلیل پرورش یافتن امام علی (ع) در خانه ی وحی و نبوت و مشاهده نزول آیات قرآنی وگردآوری و تنظیم قرآن توسط ایشان و پیوند و همراهی امام (ع) با قرآن، طبیعی است که مفاهیم و اصول قرآن در افکار و عقاید حضرت (ع) منعکس گردد و ایشان ترجمان پژواک قرآن برای امت اسلامی باشد به طوری که گفته می شود: «علی (ع) قرآن ناطقی است که کلمات الهی در قرآن صامت را شرح و تفسیر می دهد» و از اینجاست که مشخص می شود در حقیقت نهج البلاغه تفسیر و توضیح قرآن کریم است. از جمله صنایع بلاغی که در سراسر نهج البلاغه برای رسایی منظور و مفهوم و درک صحیح و درست منظور به کار رفته است بهره گیری حضرت از مثل های متفاوت، متنوّع و پرجاذبه است که در انتقال مفاهیم کلامی، نقش مهمی دارد. از آن جا که مَثَل ها به خاطر رسایی معنا در انتقال درست فکر و اندیشه ی گوینده به مخاطب نقش اساسی و مهمی را ایفا می کنند محقق در این پژوهش استخراج و شناخت مَثَل های سائر و غیر سائر زبان عربی که در نهج البلاغه آمده و تطبیق آن با امثال قرآنی و بیشتر معادل یابی مفهومی آن در زبان فارسی و عربی را مد نظر داشته و در این مسیر گام برداشته است. در این راه سعی شده با کمک تفاسیر قرآنی و شرح های مشهور نهج البلاغه میزان تأثیر پذیری نهج البلاغه از قرآن مشخص گردد. نتیجه به دست آمده از این پژوهش این است که با وجود مشترکات لفظی زیادی که میان قرآن و نهج البلاغه وجود دارد بیشتر امثال نهج البلاغه از لحاظ محتوایی و معنایی با امثال قرآنی مطابقت می یابند و همه ی مشترکات لفظی نهج البلاغه با قرآن را نمی توان تحت عنوان مَثَل به حساب آورد. کلمات کلیدی: 1- مَثَل 2- قرآن 3- نهج البلاغه 4- بررسی تطبیقی 5- فرهنگ عامه